Cymru a’r Môr: 10,000 o flynyddoedd o Hanes y Môr

Cymru a’r Môr: 10,000 o flynyddoedd o Hanes y Môr

Regular price £24.99 Sale

This book is also available in English:
Wales and the Sea: 10,000 years of Welsh Maritime History

Mae’r astudiaeth fwyaf cynhwysfawr erioed o hanes y môr yng Nghymru – a gymrodd dros ddegawd i’w hymchwilio a’i chynhyrchu – yn cael ei chyhoeddi’r wythnos yma. Mae’r gyfrol Cymru a’r Môr: 10,000 o Flynyddoedd o Hanes y Môr yn tyrchu i bob agwedd o gysylltiad Cymru â’r môr, o hanes cynnar i’r presennol: o archeoleg i baentiadau a barddoniaeth, o hanes morwrol i wyliau glan y môr.

Enillydd Gwobr Llyfr Morwrol Darluniedig Gorau’r Flwyddyn gan Y Sefydliad Morwrol, 2020, a Gwobr bum mlynedd GT Clark gan y Gymdeithas Hynafiaethau Cymru, 2017-21.

Cynnwys

Rhagair gan y Gwir Anrhydeddus yr Arglwydd Elis-Thomas, PC, AC, y Gweinidog Diwylliant, Twristiaeth a Chwaraeon yn Llywodraeth Cymru

Rhagymadrodd: Pobl a’r môr: etifeddiaeth i bawb

Pennod 1: Y môr mewn celfyddyd, cân a llên

  • Celfyddyd Francis Payne
  • Pensaernïaeth y môr
  • Mordwyo yn chwedlau’r Oesoedd Canol
  • Beirdd canoloesol ar y môr
  • Cerfio a chrafu llongau
  • Delweddaeth weledol
  • Cofroddion llongwyr
  • Arloeswyr ffotograffiaeth a ffilm
  • Caneuon y môr

 

Pennod 2: I’r rhai sydd mewn perygl: llywio a diogelwch

  • Medalau am ddewrder
  • Gwell na’r lleill: cwch y peilot
  • ‘A dyma ragolygon y tywydd i longau…’
  • Mesur, marcio a chadw amser
  • Arwyddion môr, goleufeydd a goleudai
  • Cartref teilwng i fad achub

 

Pennod 3: Y môr yn codi ac yn disgyn

  • Prosiect Palaeodirweddau Arfordir y Gorllewin
  • Esblygiad Afon Menai
  • Molwsgiaid, tomenni sbwriel a physgota
  • Disgrifio nodweddion morweddau
  • Llifogydd yng Cymru

 

Pennod 4: Cychod cynhanesyddol a Rhufeinig

  • Cwch euraid Caergwrle
  • Cil-y-coed ac Allteuryn
  • Llongau ar ddarnau bath yng nghelc Rogiet
  • Ymddiried mewn cymorth dwyfol
  • Cwch Barland's Farm

 

Pennod 5: Goresgyniad y Rhufeiniaid a masnachu

  • Cyfleusterau’r porthladd yng Nghaerllion
  • Amddiffynfeydd arfordirol y cyfnod Rhufeinig diweddar
  • Masnach a chludiant yn oes y Rhufeiniaid

 

Pennod 6: Cysylltiadau yn yr Oesoedd Canol cynnar

  • Ffynonellau dogfennol ynghylch mordwyo yn yr Oesoedd Canol cynnar
  • Enwau o Lychlyn ar hyd yr arfordir
  • Y llong na ddaeth o Lychlyn
  • Brwydr Afon Menai
  • Llongddrylliad ar y Smalls

 

Pennod 7: Yr Oesoedd Canol

  • Doc canoloesol Castell Biwmares
  • Castell Rhuddlan a chamlesu Afon Clwyd
  • Y Fflint: cadarnle ar y glannau sydd wedi troi’n ganolfan diwydiant
  • Porthladdoedd a harbwrs y de-orllewin
  • Dwy long a’u tynged

 

Pennod 8: O gyryglau i garacau

  • Llong Magor Pill: llong gyffredin o’r Oesoedd Canol
  • Llong Casnewydd
  • Llechi ar waelod y ill
  • Llongau ar seliau
  • Llongau a ffydd
  • Gwn llaw Enlli

 

Pennod 9: Cymru a’r Môr yn Oes y Tuduriaid

  • Delweddau o longau Oes y Tuduriaid
  • Tŷ masnachwr yn Oes y Tuduriaid
  • Llyfrau’r porthladdoedd a masnach

 

Pennod 10: Llongau masnach yn yr oes fodern

  • Canolfannau adeiladu llongau yng Nghymru
  • Masnach y glannau
  • Gwahanol fathau o gychod a llongau bach: 'smacks', slwpiau, 'trows' a fflatiau
  • ‘Fflatiau Mersi’ a masnach glannau’r gogledd
  • ‘Cynifer o bysgod ag y gwelodd Duw’n dda eu hanfon’
  • ‘Ystyriwch gaethwasiaeth’
  • Llongddrylliad y ‘Bronze Bell’
  • Y llongau wnaeth doi’r byd
  • Cychod Llynnoedd Padarn a Pheris
  • Masnach galch Sir Benfro
  • Odynau calch yr arfordir
  • Perchnogion llongau a chyfranddalwyr lleol
  • Llongau o America yn nyfroedd Cymru
  • Masnachwyr Abertawe a'r fasnach gopr
  • Y fasnach lo
  • Sarah a Primrose
  • Llwytho glo o gychod y gamlas i longau’r cefnfor
  • Gwaredu balast
  • Llongau gosod ceblau
  • Ffatrïoedd tywod

 

Pennod 11: Apêl y môr

  • Yr iot frenhinol Mary
  • Â’u bryd ar ymblesera
  • Gwasanaethau ‘paced’, llongau fferi a llongau pleser
  • Y Kathleen & May
  • Y Rhuban Glas
  • A M Dickie a’i Feibion

 

Pennod 12: Amddiffyn arfordir Cymru

  • Iard Longau Penfro: menter fawr
  • Glaniad y Ffrancod
  • Ysbail o fuddugoliaethau: canonau Napoleonaidd sydd yng Nghymru
  • Robert Seppings ac HMS Conway
  • Y gogoniant a fu: llongau hyfforddi
  • HMS Hamadryad
  • Y llong danfor Resurgam
  • Llong danfor yr H5
  • Saunders-Roe, Biwmares
  •  Sunderland T9044: goroesiad unigryw
  • Y ‘Lightning’ ger Harlech
  • Gwasanaeth Patrôl y Llynges Frenhinol
  • Adeiladu llongau o fferoconcrit
  • Rhyfela heddiw

 

Pennod 13: Llongau fel microcosmau

  • Tipyn o hwyl gan forwr o Rufeiniwr?
  • Marciau seiri Llong Casnewydd
  • Bwyd ar longau
  • Arfau ar longau
  • Yr Ann Francis
  • Darganfyddiadau o’r iot frenhinol Mary
  • Y Royal Charter
  • Bywyd ar fwrdd y ‘Bronze Bell’

 

Pennod 14: Dyfodol i’n gorffennol tanddwr

  • Drylliadau rhynglanwol ym Mae Abertawe
  • Cofnod archaeolegol arforol Cymru
  • Enwi llongau
  • Llongau hanesyddol sy’n dal ar y dŵr
  • Awyrennau gwych
  • Technegau cofnodi
  • Yr olygfa o'r awyr
  • Dogfennau maglau pysgod
  • Newid hinsawdd
  • Modelu llong Casnewydd
  • Achub corff llong Abergwaitha
  • Ynni adnewyddadwy
  • Treillio am dywod a graean
  • Adfywio’r glannau: yr Alice a’r City of Ottawa
  • Erydiad y glannau

 

Pennod 15: Y dreftadaeth arforol a’r gyfraith

  • Diogelu, archaeoleg y môr, a'r gyfraith yn Nghymru
  • Llongau ac awyrennau sy’n eiddo i’r wladwriaeth
  • Cyfraith achub
  • Smyglwyr, llongddryllwyr a môr-ladron
  • Smyglwyr nodedig
  • Yr Ann Francis: y llongddrylliad a’i ganlyniadau
  • Tywod sy’n traflyncu: llongddrylliad y Doleri

 

Pennod 16: Amgueddfeydd: mynediad i bawb

  • Y Gymdeithas Archaeoleg Forwrol
  • Archifau'n ffynonellau ymchwil
  • Modelau ac atgynyrchiadau

 

  • Geirfa
  • Nodiadau
  • Llyfryddiaeth
  • Cyfranwyr
  • Diolchiadau
  • Mynegai

 

Author Comisiwn Brenhinol, Mark Redknap (Golygydd), Sian Rees (Golygydd), Alan Aberg (Golygydd)
Cover Softback
Size 237 x 270
Pages 348
Illustrations 300
ISBN 978-1-78461-563-5